पण्डितपुरको संरक्षणमा पुरातत्व बिभागलाई अनुरोध : बजेट हामी दिन्छौँ विज्ञ पठाएर काम गरिदिनुस

नवलपरासी

पश्चिम नवलपरासीको रामग्राम १८ मा रहेको पुरातात्विक तथा एतिहासिक स्थल पण्डितपुरको थप उत्खनन् र संरक्षणका सन्र्दभमा रामग्राम नगरपालिकाले चासो व्यक्त गरेको छ । संघिय सरकार मातहत हरेको पुरातत्व विभागको नगरपालिकाले ध्यानआर्कषण गराएको हो । नगर प्रमुख धनपत यादवले पुरातत्व विभाग पुगेर नगरपालिकाले आवश्यक सम्पुर्ण सहयोग गर्न तयार रहेको जानकारी दिदै विज्ञ उपलब्ध गराई सहयोग गर्न माग गर्नुभयो । पुरातत्व विभागका महानिर्देशक सौभाग्य प्रधानाङ, पुरातत्वविद् भाष्कर ज्ञवाली लगायतलाई विभागमा पुगेर भेट गरी पुरातत्व विभागको ढिलासुस्तीका कारण पण्डितपुर वुद्धको मावलीको रुपमा औपचारिक रुपमा पुष्टि हुन बाँकि रहेको भन्दै नगर प्रमुख यादवले नगरपालिकाले विनियोजन गरेको बजेट समेत खर्च गर्न नपाएको गुनासो गर्नुभयो ।

‘पुरातत्व विभागले विज्ञ पठाएर काम गर्ने हो भने हामी काम गर्न तयार छाँै, बिनियोजन भएको बजेट समेत खर्च हुन सकेको छैन् यदि तपाईहरु सहयोग नगर्ने हो भने पनि स्पष्ट भन्नुपर्यो, वर्षमा एकपटक आएर देखावटी काम मात्र गरेर भएन्, नगर प्रमुख यादवले भन्नुभयो । ’

सो स्थानका जनताले वुद्धस्थलको विकास हुन्छ भन्ने सोचेर नगरपालिकाको आग्रहमा खेतीपाती गर्दे आएको जग्गा समेत छाड्न तयार रहेकाले तत्कालै तारबार सहित संरक्षणको काम गर्नका लागी सहजिकरण गरिदिन नगरपालिकाले आग्रह गरेको छ ।

पुरातत्व विभागसंग बजेटको अभाव भएको विषयमा आफु जानकार रहेको बताउदै नगर प्रमुख यादवले सबै खर्च नगरपालिकाले गर्ने तर पुरातात्विक क्षेत्रको वास्तविकता उजागरी संरक्षण्को लागी विज्ञ टोली खटाउन आग्रह गरेको बताउनुभयो । सो क्रममा पुरातत्व विभागका महानिर्देशक प्रधानाङले विज्ञको अभावका कारण केहि ढिला भएको भएपनि अब तत्कालै पण्डितपुरको काम सुरु गर्ने प्रतिवद्धता व्यक्त गर्नुभयो ।

विज्ञ टोली केहि चैत्र पहिलो हप्तामा पण्डितपुर आएर थप उत्खनन् र नगपालिकाले गर्न लागेको संरक्षणको कामका लागी क्षेत्र पहिचान गर्ने जनाईएको छ । पण्डितपुरमा एक महिना लगाएर गत पुष महिनामा पुरातत्व विभागले उत्खनन् गरेको थियो । यसअघि बेलायतमा गरिएको अध्ययनका क्रममा पण्डितपुरमा भेटिएका संरचना ईसापुर्व छैठाँै शताब्दीका भएको पुष्टि भइसकेको छ । विश्वसम्पदा सुचीमा सुचिकरणको तयारीमा रहेको कपिलवस्तुको तिलौराकोटसंग मिल्दोजुल्दो मितिका संरचना पण्डितपुरमा भेटिएको पुरातत्व विभागले जनाएको छ ।

झन्डै ६२ विगाहा क्षेत्रफलमा फैलिएको पण्डितपुर कोलीय गणराज्यको राजधानीको रुपमा दाबी गरिदै आएको छ । पण्डितपुरमा गरिएको उत्खनन्का क्रममा जमिनको सतहबाट १० सेन्टिमिटरमै पुरातात्विक संरचना फेला परेका छन् । सामान्य खनजोतका क्रममा पनि पुरातात्विक सामग्री भेटिने पण्डितपुर संवेदनशील पुरातात्विक क्षेत्रको रुपमा रहेको छ । सो स्थानमा जमिनमुनी चक्र आकारमा सहरको संरचना भेटिएको छ ।